مقدمه: هر كس تاريخ انقلاب اسلامي را در ذهن يا در كتاب‌ها يا در مستندات مرور كند شهيد دكتر بهشتي را شخصيتي موثر، متنفذ، آينده‌نگر، اهل تدبير و برنامه، آشنا به زمان و در عرصه‌هاي تقنيني و قضايي شخصيتي محوري مي‌يابد. يك دليل اينكه تروريست‌ها به سراغ او رفتند و دفتر حزب جمهوري اسلامي را منفجر كردند همين بود كه متوجه ارزش و اهميت او در مديريت انقلاب و همراهي‌اش با امام بودند و مي‌دانستند كه كشتن او ضربه سنگيني به پيكره انقلاب است. مع‌ذلك شخصيت شهيد بهشتي با مظلوميت درآميخته و علي‌رغم گذشت نزديك چهار دهه، هنوز غبارهاي ترور و مظلوميت و شايعه و سو‌ءتفاهم و سوءنيت فرو ننشسته تا ما با حقيقت چهره اين شهيد بزرگوار آشنا شويم. حالا كه به بهانه سالگرد پيروزي انقلاب صفحاتي از تاريخ معاصر در رسانه‌ها ورق مي‌خورد، بي‌مناسبت نديديم كه به سراغ فرزند برومند شهيد بهشتي- دكتر عليرضا بهشتي- برويم و با ايشان درباره «انقلاب و بهشتي» به گفت‌وگو بنشينيم. آنچه مي‌خوانيد بخشي از گفت‌وگوي «اعتماد» با عليرضا بهشتي است. متن كامل اين گفت‌وگو را در سالنامه «اعتماد» بخوانيد.

مقدمه: آیت‌الله شهید بهشتی بعد از شهادت هم جزو شخصیت‌هایی تاثیرگذار محسوب مي‌شود. او همچنان چهره‌ای روشنگرانه در بین نسل جوان محسوب می‌شود؛ امروز علاوه بر این برخی از نام و اعتبار او هم استفاده می‌کنند اما اندیشه، راه و مسلک او را به جامعه معرفی نمی‌کنند. خبرنگار شفقنا در آستانه هفتم تیر و سالروز شهادت ایشان گفت‌و‌گویی با دکتر علیرضا بهشتی استاد دانشگاه در مورد «جایگاه و تاثیر اندیشه شهید بهشتی برای مقابله با تفکر داعشی» داشته است. فرزند شهید بهشتی درباره تاثیر اندیشه پدر خود برای مقابله با تفکر افراطی، توضیح داد: نقطه آغاز انحرافات این است که به جای آن که افراد با حق سنجیده شوند، حق با افراد سنجیده مي‌شود. آنچه تفکر افراط‌گرایی همراه با خشونت ورزی را پدید مي‌آورد، به رسمیت نشناختن تنوع و تعدد الگوهای زیستی در جامعه بشری است. شهید بهشتی صراحتا از ضدیت مفهوم «دیکتاتوری صلحا» با انسان شناسی اسلام و فلسفه خلقت سخن می‌گوید. یعنی حتی اگر کسی فرد صالحی هم باشد و بخواهد با اعمال زور انسان‌ها را به بهشت ببرد، به تعبیر شهید بهشتی، جایگاه انسان در نظام آفرینش را نفهمیده است. از دیدگاه ایشان، چنین نگاهی به انسان‌ وهن آمیز است. در ادامه متن گفت‌و‌گوی شفقنا با دکتر علیرضا بهشتی عضو هیات علمي ‌دانشگاه تربیت مدرس را مي‌خوانید:

مقدمه: از مهمترین موضوعاتی که این روزها محل تأمل متفکران قرار می‌گیرد بحث «بحران خشونت و افراطی‌گری» در منطقه و جهان است. اهمیت مسأله تا بدانجا است که دکتر حسن روحانی در شصت و هشتمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، طرح «جهان عاری از خشونت» را ارائه کرد که با همراهی 190 کشور عضو مجمع تصویب شد. در کنار سهمی که ایران در تئوریزه کردن صلح و مبارزه با خشونت داشته است، متفکران دیگری همچون جان رالز در نظریه «عدالت اجتماعی» و نوآم چامسکی تلاش‌های تئوریک بسیار کرده‌اند اما به نظر می‌رسد که جامعه جهانی نتوانسته آنچنان که باید صدای صلح را بشنود! واقعه 22 مارس بروکسل و 13 نوامبر پاریس گواهی بر این مدعا است. امروزه از این دست «خشونت‌های مدرن» را در سوریه، عراق، افغانستان و ترکیه و... شاهد هستیم تا آنجا که گاه شهروندان برای رهایی از آن‌ مجبور به مهاجرت می‌شوند. شاید بتوان نقطه آغاز این دست خشونت‌های مدرن را به حادثه 11 سپتامبر ارجاع داد؛ حادثه‌ای که پدیده طالبان و داعش را آبستن بود. اگر در گذشته، خشونت‌ها اغلب با انگیزه تصاحب خاک و سرزمین، قلمرو، منابع و... بود اما امروزه به نظر می‌رسد «خشونت‌ مدرن» رنگ و رخساری دیگر یافته است. اینکه «خشونت مدرن» چه ویژگی‌هایی دارد؟ و زمینه‌های سیاسی- اجتماعی شکل‌گیری آن چیست؟ جای تأمل بسیار دارد. برای بررسی ابعاد این موضوع با دکتر علیرضا بهشتی ، استاد علوم‌سیاسی دانشگاه تربیت مدرس به گفت‌وگو نشستیم. که در زمینه «فلسفه سیاسی» دارای دیدگاه‌های قابل تأملی است، در مسأله «تساهل» و «مدارا» که از پایه‌های اساسی بحث صلح است کتاب «ابعاد نظری مسأله تساهل» را نگاشته است. ماحصل نشست «ایران» با او را در ادامه می‌خوانید:

مقدمه: در یکی از روزهای آفتابی و سرد بهمن ماه زمانی که از مقابل درب حسینیه ارشاد گذر می‌کنم تا به محل قرار در خانه شهید بهشتی ـ که امروز به موزه تبدیل شده است ـ برسم، ناخودآگاه به نزدیکی شریعتی و بهشتی می‌اندیشم. نزدیکی در روزگاری که «متحجرین مقدس مآب» حوزه، شریعتی را به اسم بددینی می‌کوبیدند و مدعیان انقلابی گری، بهشتی را به اسم «لیبرال» و «سرمایه دار». با عبور از کوچه پس کوچه‌های سرد و خلوت منتهی به محل ملاقات، به روزهای بیم و امید فکر می‌کنم. روزهایی که هنوز «نهضت» به «نظام» تبدیل نشده بود. هنوز بهشتی و مطهری در بزرگداشت‌ها و مراسم‌های کاریکاتوری فراموش نشده بودند. هنوز شریعتی و طالقانی بیش از نام چند خیابان و چند بیمارستان بودند. هنوز نشان «حنیف نژاد» و نام «شریف واقفی» باقی بود و بر سردر دانشگاه صنعتی شریف خاک نمی‌خورد. با عبور از پله‌های خانه ـ موزه شهید بهشتی با آقازاده ای برخورد می‌کنم که شباهتی با آقازاده‌های امروزی ندارد. کسی که ناکامی‌ها و تلخ کامی‌های سال‌های گذشته، زخم در صدا و تکیدگی در سیما را برایش به یادگار گذاشته است. آقازاده‌ای که با کمترین واسطه می‌توانی پای حرف‌هایش بنشینی و گویی سرنوشت محتوم اوست که هر بار به سراغش می‌روی، از پدرش بپرسی. روزهای بهمن یادآور مجاهدت مردان مردی است که به پیروی از مرام و کلام «امام روح‌الله» تجلی «انما الحیاه عقیده وجهاد» اند. با دکتر علیرضا بهشتی سعی کردیم از درگاه نظرات نیروهای تحول‌خواه امروز در باب ریشه‌ها و پیامدهای انقلاب اسلامی ‌به گفت‌و‌گو بنشینم. گفت‌و‌گوی «مردم‌سالاری» با دکتر علیرضا بهشتی را می‌خوانید:

اشاره: رابطه‌ای که از همان ابتدا مخدوش شکل گرفته است؛ مردم و روشنفکران. مقصر کیست؟ روشنفکران به سلیقه نازل مردم و رفتار توده‌وارشان ایراد می‌گیرند و مردم از برج‌عاج‌نشینی روشنفکر گلایه‌مندند. هیچ‌وقت هم هیچ‌کدام حرف هم را نمی‌فهمند. صحبت‌های جنجال‌برانگیز دکتر اباذری در دانشگاه تهران، در نقد پدیده پاشایی را برخی درهمین‌راستا، مصداق توهین به سلیقه عمومی ارزیابی کردند. این سلیقه عمومی اما بعدا خودش را در درخواست عجیب خواننده زیرزمینی در اینستاگرامش نشان داد. از مخاطبانش خواسته بود او را با لفظی عجیب همراهی کنند و عجیب هم عده زیادی همراهی کردند. حالا همان‌ها که به اباذری تاخته بودند، این‌بار از این ابتذال شاکی شدند و به سطحی‌شدن سلیقه موسیقایی جوانان تا حد پیروی‌شان از یک درخواست توهین‌آمیز خرده گرفتند. اگرچه دکتر اباذری آن روز حرف‌های مهم‌تر دیگری هم داشت که در سایه آن نقدها گم شد. به همین بهانه با دکتر علیرضا بهشتی درباره رابطه روشنفکر و مردم گفت‌وگو کرده‌ایم.